بررسی آسیب ها و عوارض احتمالی مکمل کراتین

برخی افراد مخصوصا ورزشکاران مبتدی فکر میکنند که مکمل های بدنسازی عوارض بسیار خطرناک و تخریب کننده ی دارند و به همین دلیل ترس زیادی از مصرف هر نوع از مکمل ها دارند و در سوی دیگر برخی دیگر از افراد وجود دارند که بدون درنظر گرفتن شرایط بدنی خود به صورت افراطی شروع به مصرف مکمل ها میکنند و یا حتی فراتر از آن سراغ مصرف استروئید ها میروند که ممکن است در این مسیر سلامتی خود را از دست دهند

کراتین رایج ترین و پرکاربد ترین مکمل بین بدنسازان میباشد و برخی به آن لقب پادشاه مکمل های بدنسازی را میدهند ما در این مقاله قصد داریم که بررسی ایا این مکمل فقط همان مزایایی که میگویند را دارد و یا مصرف آن میتوانید آسیب هایی نیز برای افراد ایجاد کند

اینطور که به نظر می‌رسد کراتین جایگاه پادشاهی خود را محکم کرده است. اما اگرچه یافتن تمجید‌ها و مزایای کراتین در اینترنت بسیار آسان است اما همچنین افرادی نیز هستند که در مورد آن ادعا‌های غلطی را نیز مطرح میکنند. یکی‌ از این اتهامات آسیب دیدن کلیه به واسطه مصرف کراتین می‌باشد و این مورد بسیار من را آزاد میدهد زیرا که ارتباط کراتین و کلیه‌ها به خوبی‌ در تحقیقات زیادی شرح داده شده است و اثبات و توضیح آن بسیار راحت بوده، اما با این وجود باز هم این دروغ در مورد کراتین مطرح میشود. در این مقاله می‌خواهم این موضوع را کاملا برای شما شفاف کنم. پس ادامه مقاله را دنبال کنید.

کراتین چیست؟
کراتین یک جز ضروری از سلول‌های ما می‌باشد و به عنوان یک منبع ذخیره انرژی در بدن عمل می‌کند. هنگامی که در سلول باشد، کراتین در فرم کراتین فسفات قابل یافت است. همانطور که از نام آن مشخص است این ترکیب شامل کراتین و فسفات متصل به آن است و به عنوان یک منبع انرژی برای سلول عمل می‌کند. نوع رایج انرژی سلولی (ATP) می‌باشد که با عنوان آدنوزین تری فسفات نیز شناخته میشود. (ATP) دارای سه مولکول فسفات می‌باشد در حالی‌ که کراتین فسفات تنها دارای یک مولکول فسفات می‌باشد. هنگامی که (ATP) برای تولید انرژی مورد استفاده قرار بگیرد یکی‌ از گروه‌های فسفات خود را از دست میدهد و تبدیل به آدنوزین دی فسفات (ADP) میشود.

اما (ADP) دارای پتانسیل (ATP) در تولید انرژی را نمیباشد که همین موضوع مشکل ایجاد می‌کند. اما کراتین فسفات همانند برادر (ADP) می‌باشد و با اهدای گروه فسفات خود میتواند (ADP) را دوباره به (ATP) تبدیل کند. گلوکز نیز میتواند چنین کاری را انجام دهد، اما گلوکز همانند یک پدر بسیار ثروتمند می‌باشد که خارج از کشور قرار دارد، پتانسیل کمک آن بسیار بالا است اما دریافت این کمک زمان بیشتری را میطلبد.

کراتین در این زمینه میتواند اهداف ورزشی ما را پوشش دهد اگرچه مقدار آن در بدن محدود اما عملکرد آن بسیار سریع می‌باشد. هرچه انرژی بیشتری در سلول باشد یعنی‌ اینکه میتوانیم تمرین بیشتری را انجام دهیم درست است؟ ما امروزه اکثرا کراتین را در فرم کراتین مونوهیدرات میشناسیم که ساده‌ ترین نوع این مکمل می‌باشد و اغلب به دلیل قابل اعتماد بودن، پشتوانه تحقیقی بسیار و ایمنی آن با عنوان سلطان مکمل‌های ورزشی شناخته میشود. اما به هر حال برخی‌ ادعا‌ها نیز وجود دارند که ایمنی را به چالش میکشند که اکثرا هم مرتبط با اختلال آن روی عملکرد کلیه‌ها می‌باشد.

کلیه‌ها چگونه کار میکنند؟
کلیه‌ها دو ارگان موجود در بدن هستند که در ناحیه پاییینی پشت ما قرار گرفته‌اند. آنها اساسا بر روی تبدیل مایعات بدن به ادرار نظارت دارند. به طور طبیعی خون و ادرار با هم متفاوت هستند و دلیل این تفاوت عمدتا به این بر میگردد که کلیه‌ها چگونه تصمیم میگیرند که چه چیز باید در بدن بماند و چه چیز باید خارج شود.

کلیه‌ها خون را در خود گردش میدهند و تصمیم میگیرند که چه چیز باید در خون حفظ شود و چه چیز باید پاکسازی شود و سپس آنها را به مثانه میفرستد تا از بدن خارج شوند (به شکل ادرار). این یک فرایند طولانی و چند مرحله ای می‌باشد که برای سلامت ما بسیار حیاتی می‌باشد، نه حتی برای سلامت مطلوب بلکه تنها برای حفظ سلامت عمومی‌ بدن. زیرا بدون کلیه‌ها در نهایت ادرار در خون باقی‌ میماند و خون ما سرشار از چیزهایی میشود که به شکل نرمال باید در ادرار وجود داشته باشند نظیر آمونیاک و این اصلا شرایطی نیست که بخواهید در آن باشید.

صحبت در مورد کلیه‌ها هنگام بحث در مورد مکمل‌های غذایی بسیار به میان میاید زیرا که عملکرد صحیح آنها بسیار برای بدن مهم می‌باشد و یک دلیل دیگر نیز این است که اگر یک ماده بتواند توسط روده جذب شود پس به احتمال زیاد پاکسازی آن نیز توسط کلیه‌ها صورت خواهد پذیرفت. با توجه به اینکه کراتین یکی‌ از رایج‌ ترین مکمل‌های ورزشی می‌باشد بنابراین ربط دادن آن به عملکرد کلیه‌ها را در بسیاری از مباحث می‌توان دید.

از آنجایی که مصرف مکمل‌های ورزشی در دوز‌های بالا و فراوانی‌ زیادی انجام میشود و کلیه‌ها مدام در معرض آنها قرار میگیرند بنابراین بسیار مهم است که اطمینان حاصل کنیم چیزی که به صورت منظم مصرف می‌کنیم به کلیه‌ها صدمه ای وارد نکند. اگرچه در مورد بسیاری از مکمل‌ها شواهدی مبنی بر مضر بودن آنها برای کلیه وجود ندارد و بسیاری از آنها نیز از طریق انجام تحقیقات علمی‌ تبرئه شده‌اند اما باز هم این موضوعات نگرانی مردم را متوقف نکرده است و مخصوصا این نگرانی در مورد کراتین بیشتر است.

چرا مردم گمان میکنند کراتین میتواند به کلیه‌ها آسیب بزند؟
نگرانی در مورد کراتین و کلیه‌ها از نگرانی اولیه در مورد پروتئین نشات می‌گیرد. کلیه‌ها یک ظرفیت کاری مشخص دارند و بنابراین می‌توان به آن فشار بیش از حدی وارد کرد. اما هنگامی که کلیه‌ها آسیب ببینند کار کشیدن سخت تر از آنها باعث تشیدید و افزایش سرعت تخریب آن میشود. بهترین مثال در این مورد پروتئین می‌باشد.

از لحاظ پزشکی‌، افراد دارای آسیب کلیوی بهتر است که مصرف پروتئین خود را محدود کنند. دلیل این امر این است که آمینو اسید‌ها (واحد‌های سازنده پروتئین) ذاتا هنگام پردازش فشار بیشتری را روی کلیه‌ها وارد میکنند (حداقل نسبت به کربوهیدرات‌ها و اسید‌های چرب). در شرایط نرمال این یک فشار کاملا قابل قبول می‌باشد که کلیه‌ها میتوانند به راحتی‌ از آن خود را ریکاوری کنند اما در شرایطی که کلیه‌ها آسیب دیده باشند توانائی آنها در ترمیم خود کمتر خواهد بود که این امر آنها را دچار مشکل می‌کند.

اگرچه از قبل کاملا مشخص شده بود که مصرف پروتئین اضافه میتواند وضعیت کلیه‌های از قبل آسیب دیده را بدتر کند اما این نگرانی نیز وجود داشته است که شاید خود پروتئین ذاتا بتواند برای کلیه‌ها مضر باشد. اما بیش از یک دهه تحقیق در این مورد نشان داده است که این مساله صحیح نمیباشد. تا زمانی‌ که کلیه‌های شما در وضعیت سلامتی‌ خوبی‌ قرار داشته باشند هر مقدار مصرف پروتئین آنقدری قوی نمیباشد که بتواند سلامت کلیه‌ها را به خطر بیندازد. این آسیب دیدگی باید از یک منبع دیگر ایجاد شود نظیر افزایش سن یا افزایش بیش از حد مصرف الکل. اما کراتین در این میان چه ربطی‌ به کلیه‌ها دارد؟ برای این موضوع دو دلیل وجود دارد :

داشتن ذهنیت “ اگر چیزی بیش از حد خوب به نظر می‌رسد پس احتمالا دارای مشکل است “
استفاده از کراتینین به عنوان یک نشانگر زیستی‌ برای آسیب کلیه ها
اکنون بیائید مورد شماره ۱ را بررسی کنیم.

کراتین و ترس مصرف آن
از قانون عمومی‌ “ اگر چیزی بیش از حد خوب به نظر می‌رسد پس احتمالا دارای مشکل است “ گاهی‌ اوقات سو استفاده میشود و برخی‌‌ها هستند که هر چیزی که فوق‌العاده به نظر می‌رسد را میخواهند نابود کنند و آن را یک چیز نرمال و معمولی‌ جلوه دهند. اما در مورد کراتین به شخصه احساس می‌کنم که دلایل بسیار زیادی وجود دارد که می‌توان آن را یک مکمل کامل و بی‌ نقص ندانست. مثلا یکی‌ از مشکلات کراتین این است که در همه افراد آن مزایای فوق‌العاده خود را ارائه نمیدهد و برخی‌‌ها هستند که به دلیل نوع سیستم بدن خود نسبت به مصرف کراتین واکنشی از خود نشان نمیدهند.

همین تفاوت در بهره وری از مصرف کراتین در افراد مختلف نشان میدهد که چرا یک فرد با مصرف آن به راحتی‌ میتواند ۵ پوند یا بیشتر عضله سازی کند اما افرادی نیز هستند که با مصرف آن در صورت خوش شانسی‌ در طول یک سال شاید بتوانند یک پوند عضله سازی کنند. بنابراین نمی‌توان توقع داشت افرادی که نسبت به مصرف کراتین واکنشی نشان نمیدهند نسبت به تاثیرات آن خوشبین باشند.

اما به هر حال با وجود این مثال قاطع برخی‌ کراتین را مرتبط با آسیب‌های کلیوی میدانند زیرا که اطمینان دارند حتما این مکمل دارای مشکلاتی می‌باشد و کلیه‌ها اولین چیزی است که افراد دلواپس در این زمینه به آن فکر میکنند.

کراتین و نشانگر‌های زیستی‌ کلیه
یکی‌ از مسائلی‌ که در این مورد مطرح میشود مربوط به کراتینین به عنوان یک متابولیت می‌باشد. هنگامی که کراتین در بدن متابولیزه میشود به کراتینین تبدیل میشود. کراتینین همان چیزی است که از بدن پاکسازی میشود. همانطور که کراتین به عنوان یک مولکول حیاتی همیشه در بدن وجود دارد، کراتینین نیز همیشه در جریان خون حضور دارد. اما کراتینین نسبت به مشکلات کلیوی موجود از قبل به شکل حساسی عمل می‌کند و هنگامی که کلیه آسیب ببیند مقادیر زیادی کراتینین دوباره در بدن به جای اینکه پاکسازی شوند بازجذب میشوند. هنگامی که کلیه‌ها آسیب دیده باشند سطح کراتینین خون نیز افزایش پیدا می‌کند.

به همین دلیل است که هنگام ملاقات با پزشک میزان سطح کراتینین شما اندازه گیری میشود زیرا کراتینین یک نشانگر برای سلامتی‌ کلیه‌ها می‌باشد. نشانگر‌های زیستی‌ روشی‌ ارزان، کارامد و ظاهرا قابل اعتماد برای تعیین مشکلاتی هستند که نیازی به روش‌های گران تر و تحقیقات تهاجمی ندارند. هر نشانگر زیستی‌ متفاوت از دیگری می‌باشد و دارای نقاط ضعف و قوت خود می‌باشد. کراتینین تحت اکثر شرایط یک نشانگر کاملا قابل اتکا در تشخیص آسیب‌های کلیوی می‌باشد مگر در یک مورد. اگر شما بیش از مقدار نرمال کراتین مصرف کنید، تولید متابولیت آن نیز بیشتر خواهد بود. در نتیجه این امر میتواند مقداری باعث افزایش سطح کراتینین در بدن شود و بدون دانش کافی‌ در نگاه اول اینطور به نظر می‌رسد که کلیه‌ها ممکن است آسیب دیده باشند.

اگرچه اکنون در شرایطی قرار داریم که پزشکان پس از دیدن سطح بالای کراتینین از شما در مورد مصرف مکمل کراتین سوال میکنند، اما همیشه اینطور نبوده است. تحقیقات و زمان زیادی صرف شده است تا پزشکان به این درجه برسند. در ابتدا پزشکان به سادگی‌ مصرف مکمل‌های ورزشی را در ارتباط با این نشانگر میدانستند و بدون هیچ احتیاطی، سریعا به دنبال نشانه‌های احتمالی‌ آسیب‌های کلیوی میگشتند.

هنگامی که یک بار در مورد چیزی نگرانی ایجاد شود همیشه یک تفکر منفی‌ در مورد آن مولکول در میان برخی‌ وجود خواهد داشت همانطور که نگرانی‌های اولیه در مورد ساکارین و ایجاد سرطان مثانه باعث شده که علاوه بر رد آن توسط تحقیقات علمی‌ همچنان برخی‌ مضرات آن در این مورد را منعکس میکنند. اما به هر حال، اطمینان داشته باشید که از لحاظ علمی‌ تمام موارد گفته شده در بالا برای شما مشکل ساز نیستند.

یافته‌های تحقیقات چه بوده است؟
تمرکز تحقیقات انسانی‌ در مورد اثر کراتین روی عملکرد کلیه روی یک نشانگر زیستی‌ به نام (GFR) می‌باشد، که میزان سرعت کارایی عملکرد کلیه‌ها را نشان میدهد. کراتینین به دلیل اینکه در صورت مصرف کراتین یک نشانگر قابل اتکا محسوب نمی‌شود از این معادله خارج شده است. با توجه به تحقیقات انجام شده روی افراد جوان و سالم، که عمدتا این دسته مصرف کننده کراتین هستند، نشان داده شد که مصرف ۵ تا ۱۰ گرم کراتین در روز دارای هیچگونه عوارض جنبی قابل توجه روی کلیه‌ها نمیباشد. این اطمینان همچنین در مورد افراد مسن تر و بالای ۶۰ سال نیز وجود دارد.

اما در مورد افرادی که دارای وضعیت سلامتی‌ نمیباشند موضوع چطور است؟
کراتین در سه زمان جدا از هم برای درمان اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه اینطور فرض میشد که مصرف کراتین برای درمان (ALS) مفید باشد اما هر سه تحقیق به بن بست خوردند و از طرفی‌ هم هیچگونه آسیب به کلیه‌ها حاصل از مصرف کراتین مشاهده نشد. اگرچه (ALS) بیماری ای نیست که آن را مرتبط با آسیب کلیوی طبقه بندی کنیم اما دیابت نوع ۲ اینطور است و به شکل جالبی‌ مصرف کراتین در این بیماران هم هیچگونه آسیبی به کلیه‌ها وارد نکرد. حداقل یک مورد تحقیق وجود دارد که در آن یک دوز متوسط کراتین حدود ۲ گرم در روز به افراد دیالیزی داده میشد که در این مورد هم مشکلی‌ دیده نشد.

در نمونه ذکر شده برای همودیالیز کلیه‌ها دیگر از دست رفته بودند ولی‌ تحقیق انجام شده روی یک مرد دارای یک کلیه که از مصرف ۲۰ گرم کراتین در ۵ روز (دوره بارگیری) هیچگونه عوارض منفی‌ را تجربه نکرد را می‌توان بیشتر مرتبط به موضوع دانست. این تحقیق نشان میدهد که حتی پروتکل دوره بارگیری تنها روی یک کلیه دارای هیچگونه عوارض منفی‌ جدی نمیباشد. بنابراین آیا به شکل ۱۰۰% می‌توان گفت که کراتین مقصر هیچگونه مشکلات سلامتی‌ نمیباشد؟ عمدتا پاسخ این سوال بله می‌باشد اما نه در همه موارد.

آیا جای نگرانی وجود دارد؟
برای افراد دارای کلیه‌های سالم، دلیلی‌ برای نگرانی مبنی بر مصرف کراتین وجود ندارد. برای افراد دارای یک کلیه نیز شواهد تا کنون نشان داده‌اند که باز هم جای نگرانی وجود ندارد. برای اکثریت افراد دارای آسیب‌های کلیوی نیز تحقیقات تا کنون نشان داده‌اند که مصرف کراتین ایرادی ندارد. اما در اکثر موارد نه همه!

در این مقطع از زمان تنها عارضه جانبی محتمل برای کراتین مرتبط با ترکیب مشکلات کلیوی و احتباس آب می‌باشد که در این زمینه به شکل مخصوصی بیماران مبتلا به (FSGS) مد نظر هستند. در یک تحقیق قوی انجام شده مشخص شد که هنگام مصرف کراتین وضعیت افراد مبتلا به (FSGS) وخیم تر میشود و هنگام قطع مصرف وضعیت آنها دوباره رو به بهبود میرود که این موضوع نشان دهنده تغیرات ایجاد شده در سرعت فیلتر گلومرول حاصل از مصرف کراتین می‌باشد.

دلیل ایجاد چنین وضعیتی برای کلیه‌ها به واسطه افزایش میزان احتباس آب می‌باشد و خود احتباس آب میتواند به تنهائی‌ آسیب زا باشد. در شرایطی که احتباس آب بیش از حد در بدن باعث ایجاد آسیب شود دارو‌های ادرارآور تجویز میشود. کراتین میتواند باعث احتباس آب در بدن شود که همین امر میتواند این مشکل را بدتر کند. اگر دارای شرایط پزشکی‌ هستید که در آن برای شما دارو‌های ادرار آور تجویز شده است از مصرف کراتین خودداری کنید زیرا دقیقا میتواند خلاف آن دارو‌ها عمل کند.

این هشدار در مورد دیگر مواد عامل احتباس آب نظیر سدیم و برخی‌ اسملیت‌ها نظیر کراتین، تارین و بیتین نیز صدق می‌کند. همچنین افرادی که برای درمان فشار خون خود از دارو‌های ادرار آور استفاده میکنند نیز شامل این موضوع میشوند و نباید از کراتین استفاده کنند زیرا احتباس آب در بدن این افراد نیز اینطور به نظر می‌رسد که مشکل زا خواهد بود. تجویز دارو‌های ادرار آور یعنی‌ اینکه مصرف کراتین باید قطع شود. در دیگر شرایط جای نگرانی برای مصرف کراتین وجود ندارد.

یک نظر

  1. مهدی پاسخ

    سلام.در ازمایش خون با کراتینین بالا در مورد مصرف کراتین طی چند روز هنوز هم پس از قطع کراتین .کراتینین خون را ابلا نشون میده؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *