یکی از سؤالات پرتکرار در بدنسازی تأثیر وزنه‌زدن در این ورزش قدرتی بر کوتاه شدن قد است. این مسئله مهم‌ترین نگرانیِ والدین نسبت به نوجوانان و جوانان بدنساز است که به تازگی علاقه‌مند به تمرین با وزنه یا وزنه‌برداری شده‌اند.
آیا این موضوع‌ها و نگرانی‌ها حقیقت دارد و بدنسازی باعث کوتاه شدن قد می‌شود؟! در این مطلب از نسل آهن پاسخ به این سؤال به سراغ مقالات و مطالعات علمی خواهیم رفت.
صفحه رشد چیست و چگونه رشد استخوان‌ها متوقف می‌شود؟
به محض تولد، رشد بدن و استخوان‌ها آغاز می‌شود و تا حدود سن ۲۰ سالگی برای پسرها و ۱۸ سالگی برای دخترها ادامه خواهد داشت.در حقیقت برای رشد یک کودک این استخوان‌های اوست که شروع به رشد کرده و بقیه اعضای بدن برای این‌که از قافله عقب نمانند، کشیده شده و خودشان را با رشد استخوان‌ها هماهنگ می‌کنند.
در بخش انتهاییِ استخوان‌ها لایه نازک غضروفی وجود دارد که همان صفحه رشد معروف است. همین غضروف بسیار نازک به استخوان‌هایتان اجازه رشد خواهد داد.
به همین خاطر است که بعد از سنی خاص، دیگر استخوان‌هایتان رشد نخواهد کرد؛ زیرا رفته‌رفته و با بالاتر رفتن سن، این غضروف تبدیل به استخوان شده و دیگر به استخوان‌ها اجازه رشد بیشتر نخواهد داد.
آیا بدنسازی صفحات رشد را می‌بندد؟
بعد از آشنایی با فرایند اصلیِ رشد قد، بهتر است ببینیم که بدنسازی یا همان وزنه‌زدن چه تأثیری بر صفحات رشد ما خواهد داشت. صفحات رشد، صفحات نسبتاً حساسی بوده و بسیاری از مربیان بدنسازی براین باورند که بهتر است در طول مدت دورانِ رشد، فشار زیاد روی آن‌ها وارد نشود؛ زیرا این کار باعث استخوانی‌شدنِ سریع‌تر قسمت غضروفیِ سر استخوان خواهد شد.
البته مطالعات علمی و تحقیقات صورت‌گرفته تمامیِ این موارد را رد کرده و مدعی است که بدنسازی و وزنه‌زدن با افزایش ترشح تستوسترون و هورمون رشد باعث بلندترشدن قد نوجوانان و جوانان می‌شود، اما بهتر است در این سن احتیاط را رعایت کرده و تمریناتی که در ادامه گفته شده را با احتیاط بیشتر و وزن کمتر انجام دهید.
در انجام چه حرکات بدنسازی باید احتیاط کرد؟
نکته اول: بهتر است در انجام بیشتر تمریناتی که پایین‌تنه ورزشکار نوجوان یا جوان را درگیر نموده و وزنه سنگینی روی آن ناحیه می‌اندازد، احتیاط کرد. در انتخاب وزنه این حرکات دقت کنید:
- لانگز
- پرس پا
- ددلیفت
- اسکوات
- سومو اسکوات
به‌خصوص این‌که برای انجام این حرکات هنگام انتخاب وزنه، میزان آن بیشتر از %۴۰ توانِ بدنیِ شما نباشد تا خیالتان از بابت صفحات رشد راحت شود.
نکته دوم: یکی دیگر از مواردی که برای بدنسازی در سنین رشد باید به آن توجه کرد، بدنسازی با اجرای فرم صحیح حرکات است. نتایج بعضی از مطالعات نشان داده که انجام اشتباه حرکت باعث آسیب رسیدن به صفحات رشد خواهد شد.
رشد قد در بدنسازان کم‌سن چگونه است؟
رشد قد بدنسازانی که ورزش را در سنین پایین شروع می‌کنند، به چه صورت است؟ یکی از مثال‌های این موضوع، رایان شارپ، پسر تگزاسی است که ورزش بدنسازی را از سن ۱۲ سالگی شروع کرد. اکنون در سن ۱۸ سالگی قد او ۱۸۶ سانتی‌متر است.
این موضوع نشان می‌دهد که بدنسازی هیچ اختلالی در روند رشد استخوان‌های رایان ایجاد نکرده و با وجود بدنسازیِ حرفه‌ای رشد طبیعی‌اش را داشته و باعث کوتاه شدن قد او نشده است.
یک مثال بارز دیگر آرنولد شوارتزنگر معروف است که بدنسازی حرفه‌ای را در سن ۱۵ سالگی شروع کرد و بعد از پایان سن رشد، قدش حدود ۱۸۸ سانتی‌متر بود.
بدنسازی برای نوجوانان و جوانان چه فوایدی دارد؟
بسیاری از مربیان و پزشکان براین باورند که رفتن به سراغ ورزش‌هایی مثل بدنسازی و وزنه‌برداری در سنین پایین یکی از بهترین انتخاب‌ها است؛ زیرا این کار علاوه‌بر قوی‌ترکردنِ استخوان‌ها و رشد عضلانی، باعث کاهش آسیب‌دیدگی‌های مختلف در بزرگ‌سالی، و همچنین افزایش اعتمادبه‌نفس در بین نوجوان خواهد شد.
این یعنی ورزش بدنسازی باعث کاهش علائم و ترس‌های سن بلوغ شده و دیگر فرد نوجوان یا جوان این دوره پرچالش را نسبت به هم‌سن‌وسالانش راحت‌تر پشتِ‌سر خواهد گذاشت.
بهترین سن برای شروع بدنسازی چه زمانی است؟
می‌توان تمرینات سبک با وزنه و آموزش صحیح انجام حرکات را از سن ۱۲ سالگی آغاز کرد، ولی شروع حرفه‌ایِ آن از سن ۱۷ سالگی بهترین گزینه پیش‌ِرو است. نتیجه مطالعات نشان داده جوانانی که از سنین پایین‌تر به سمت تمرینات قدرتی و کار با وزنه می‌روند، در مقایسه با هم سن و سالانشان از قدرت بدنیِ بیشتری برخوردارند.
برای شروع بدنسازی در سن رشد چه کارهایی انجام دهیم؟
اگر می‌خواهید در سنین ۱۴ تا ۱۸ سالگی بدنسازی را شروع کنید، بهتر است ۴ نکته تمرینی که در ادامه گفته شده را رعایت کنید تا در دوران بلوغ استخوان‌هایتان رشد کافی داشته باشد:
۱ حرکت‌هایتان تا سن ۱۸ سالگی بیشتر از ۱۵ تکرار نباشد؛
۲ هیچ‌گاه وزنه را بدونِ کنترل و رعایت فرم صحیح حرکت از زمین بلند نکنید؛
۳ بعد از ۱۸ سالگی به سراغِ بلندکردنِ وزنه‌های سنگینی که در آرزویش بودید بروید؛
۴ همیشه با مربی‌تان در ارتباط باشید و از او برای برنامه تمرینی‌تان راهنمایی بخواهید.
چه عاملی جلوی رشد استخوان‌ها را می‌گیرد؟
مهم‌ترین عاملی که بر رشد قد شما تأثیر دارد، ژن‌ها و زمینه‌های ارثی است. عوامل دیگر تأثیر کمتری داشته و فقط می‌تواند رشد شما را به تأخیر انداخته یا چندسانتی‌متر از قد شما کم کند! پس بهتر است که برای تجربه رشد کامل، مراقب موارد زیر باشید:
۱ تغذیه نامناسب: یکی از عوامل بسیار مهمی که جلوی رشد و قد کشیدنتان در سنین رشد را می‌گیرد، تغذیه و برنامه غذایی نامناسب است.
۲ عفونت‌های پی‌درپی: عفونت یکی دیگر از مشکلاتی است که می‌تواند جلوی رشد شما را بگیرد. در کشورهایی که وضعیت بهداشتی مناسبی ندارند، نمونه بارز تأثیر عفونت روی رشد نوجوانان و جوانان دیده می‌شود.
۳ اختلالات تیروئیدی: یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند مانع رشد قد شود، کم‌کاریِ تیروئید و مشکلات غددی است.
نتیجه‌گیری
اگر نگاهی به زندگی ورزشی بدنسازان مشهور بیندازید، بیشتر آن‌ها از دوران نوجوانی ورزش را شروع کرده و هنوز هم به صورت حرفه‌ای در همین رشته فعالیتشان را ادامه می‌دهند. به توصیه کارشناسان، بهترین سن برای شروع این رشته ورزشیِ پرطرفدار ۱۷ سالگی است.
همچنین برطبق تحقیقات صورت گرفته هیچ‌یک از بدنسازان با کوتاه شدن قدشان مواجه نبوده‌اند. در نتیجه انجام ورزش بدنسازی به‌هیچ‌وجه باعث کوتاه شدن قد نمی‌شود.
